In een nieuwe podcast praten we met 2 Klassewerkplek-scholen in Noord-Brabant over leiderschap. Is dit aan te leren of moet je ermee zijn geboren? En kun je een leider bij elk team zetten? Dat vragen we aan Astrid Kwaspen, schoolleider van De Wegwijzer in Maaskantje (gemeente Den Dungen), en Dominique Habraken, schoolleider en Avalon Gloudemans, kwaliteitsmedewerker, beiden werkzaam op KC De Vlechter in Vlijmen.
Hieronder lees je hun meest opvallende uitspraken uit de podcast. Wil je het hele gesprek horen? Dan kun je dit hier beluisteren of via je favoriete podcast app en zoek op 'Klassewerkplek'.
Een matchend team
Deze scholen hebben de juiste leerkrachten gevonden en de formatie rond voor dit jaar. “Dat is niet vanzelfsprekend, want leerkrachten hebben het voor het uitzoeken.”, zegt Astrid. Maar ook van hun kant willen de schoolleiders mensen die passen bij de visie van de school. Toen Dominique 12 jaar geleden als interim-schoolleider begon, liet ze al het personeel dan ook bewust kiezen of ze mee wilden werken aan de nieuwe aanpak waar zij mee aan de slag ging. Niet iedereen bleef, maar degenen die bleven, gingen ervoor. Samen bepaalden ze waar ze naartoe wilden werken.
Dominique had de opdracht om te bepalen of de school - met destijds nog 85 leerlingen – ging sluiten of kon groeien. Inmiddels hebben ze 140 kinderen. Het streven is door te groeien naar 180, 200 leerlingen, dan zit haar interim-klus erop.
Nu al is Dominique tevreden: “Op dit moment staat er een team dat elkaar goed aanvult en helemaal passend is. Ook bij mij. Dat klinkt misschien raar, want ik wil natuurlijk niet alleen maar mensen die hetzelfde zijn als ik. Maar wel mensen die op dezelfde manier in het onderwijs staan en bieden wat nodig is voor onze leerlingenpopulatie.“ Avalon vult aan dat de mensen zeker niet allemaal hetzelfde zijn, dat er juist heel verschillende mensen in het team zitten, die elkaar heel goed aanvullen.
Drie jaar geleden zijn ze bij Astrid op school bewust aan de slag gegaan met de verschillende karakters: “Een teamlid zei: Iedereen denkt dat ik niks durf te zeggen. Ik durf best iets te zeggen. Maar ik vind het altijd heel fijn dat ik even denktijd heb. Dus als een ander heel extravert is en meteen erin vlamt, is voor mij juist fijn, want dan heb ik denktijd.” Dat creëerde bewustwording bij de anderen. Deze ontwikkelpunten waren uitgangspunt in het vormen van kwaliteitsteams waarin de mensen samenwerken op basis van hun eigen energie, manier van denken en gevoeligheid. Dat loopt bijna als vanzelfsprekend en vraagt vanuit de leiding dan ook nauwelijks nog aansturing.
Je authentieke zelf blijven
Het team moet dus bij elkaar passen, maar er moet een match zijn met de leidinggevende. Als schoolleider moet je je authentieke zelf kunnen zijn, zegt Astrid. “Als ik mezelf niet kan zijn, dan zou ik deze rol niet zo goed kunnen uitvoeren. We moeten kunnen laten zien dat wij ook gewoon mens zijn. Dat moet juist zichtbaar en voelbaar zijn, ook als je het even niet weet.”
Dat wij als schoolleider ook gewoon mens zijn, moet juist zichtbaar en voelbaar zijn.
Om steeds keuzes te maken die daarbij passen, is Astrid begonnen met de studie Praktische filosofie. Die past ze ook toe om kritisch te blijven over hoe het onderwijs tegenwoordig vanuit de overheid wordt geserveerd. Ze wil voorkomen dat zij en haar team slaafs worden aan de systemen die worden opgelegd, en hun opdracht helder voor ogen houden. “De studie helpt mij om wat meer toekomstbewust te zijn en ook een soort van schild te zijn waarmee ik mijn team bescherm tegen alles wat binnengeworpen wordt.”
Een geboren of geworden leider?
Met deze studie ontwikkelt Astrid haar leiderschap. Dat brengt ons terug op de vraag of je als leider geboren wordt of dit kunt ontwikkelen. Dominique verwijst naar het boek van Stephan Covey waarin hij de 7 eigenschappen beschrijft waarover een leider moet beschikken of die hij moet ontwikkelen. Een leider moet in ieder geval over een onafhankelijke geest beschikken. Maar ook de vaardigheid om te luisteren, vindt Dominique heel belangrijk: “…eerst begrijpen en dan pas begrepen worden. Luisteren met een leeg hoofd naar wat de ander te vertellen heeft en jezelf als leider opzij zetten. Ik zie in de praktijk regelmatig voorbeelden waar dat fout gaat.”
Leiderschap vereist ook dat je niet snel van de wap bent, zoals Dominique het omschrijft. Dat zij niet snel van de wap is, bewees ze een paar jaar geleden toen leerlingen tijdens een schoolkamp een man aantroffen die een einde aan zijn leven had gemaakt. Het vereiste een directieve leiderschapsstijl om te voorkomen dat de situatie en de bijbehorende mediahype uit de hand liepen. Op andere momenten is het juist nodig om samen op te trekken.
Schoolleiders, zorg ook goed voor jezelf!
Samenvattend vereist goed leiderschap een kritische geest, inschatting van de juiste leiderschapsstijl bij welke situatie, maar vooral ook tonen dat je mens bent. Alleen dan houd je het vol als schoolleider. En dat is belangrijk, want met 1200 onvervulde vacatures (bron: AVS.nl) voor schoolleiders is dit tekort procentueel misschien nog wel groter dan het lerarentekort. Belangrijk dus dat we zoveel mogelijk schoolleiders behouden. Gelukkig kun je je met de juiste eigenschappen verder ontwikkelen tot schoolleider!
Wil je het hele gesprek horen? Klik dan hier voor de podcast.
