In de pers wordt vaak gesuggereerd dat het lerarentekort een groter issue is in Amsterdam dan elders. Maar klopt dat wel? Daarover praten we in onze nieuwe podcast met twee scholen binnen de Stichting AMOS. Aan tafel schuiven schoolleider Elize Jong en leerkracht Nikita van Geemen van Onze Amsterdamse School, samen met schoolleider Audrey Rajcomar en leerkracht Nando Hendriks van de Oranje Nassauschool.
Amsterdam de brandhaard van het lerarentekort?
De Oranje Nassauschool en Onze Amsterdamse School zijn beide scholen met een diverse populatie, zowel kinderen van hoogopgeleiden, als kinderen die met armoede te maken hebben. Ondanks deze uitdagende populatie en hun locatie in Amsterdam, hebben ze geen van beide moeite om de formatie rond te krijgen. LIO-stagiaires geven vaak tijdens hun stage al aan dat ze op de school willen blijven werken.
Dat andere scholen in de buurt wel kampen met het lerarentekort, is zeker niet te wijten aan Amsterdam, vinden de geïnterviewden. Het speelt ook in andere grote steden. “En als we er niks aan doen dan is het over 5 jaar in heel Nederland een probleem.”, zegt Audrey. Nu al is het een probleem op de school in het dorp waar haar dochter naartoe gaat, vertelt Nikita. Het is dus zeker niet specifiek iets voor Amsterdam.
Complexiteit van de populatie: uitdaging of interessante challenge?
Het ligt evenmin aan de complexiteit van de populatie, zoals vaak wordt beweerd. Veel mensen denken dat de kinderen een grotere zwaarte hebben qua problematiek. Maar dat betekent nog niet dat het werk daarmee moeilijker wordt. Elize heeft vergelijkingsmateriaal: “Ik heb op een school gewerkt waar veel kinderen uit gezinnen kwamen met hoogopgeleide ouders. Dan zeggen mensen weleens dat dat makkelijker is. Maar ik kan je zeggen dat ik het daar zwaarder had dan hier. Alles valt of staat met sterk beleid, goede afspraken, een sterk team. En dan doet die populatie er eigenlijk veel minder toe.”
De zwaarte van de problematiek is niet de reden voor een lerarentekort. Alles valt of staat met goed beleid.
Natuurlijk lopen ze wel tegen dingen aan waar leerkrachten op scholen met een andere populatie niet tegen aanlopen. “En ze moeten ook wel echt serieus hun best doen om de kinderen iets te leren”, zegt Elize, “maar dat is het allermooiste aan leraar zijn, dat je er elke dag toe doet. Nog wel meer dan op een school waar alleen kinderen van hoogopgeleide ouders zitten.” “De school is voor deze kinderen vaak genoeg de enige plek waar ze zich veilig voelen. De leraren zijn eigenlijk de enige houvast die die kinderen hebben.”, vult Audrey aan.
Voor Nando is juist het type doelgroep op de Oranje Nassauschool een motivatie om daar te werken: “Ik ga eerder voor zo'n type school. Het hoeft dus geen afstotende werking te hebben, zoals het vaak in de media wordt gezegd. Het kan ook de kracht zijn, want sommige leerkrachten kiezen juist voor zo’n populatie.”
Die kant op, of nee, toch deze
Een dergelijke populatie vereist wel helder beleid. Of eigenlijk: visie, leiderschap, vertrouwen in de mensen en lef, vullen de professionals aan tafel elkaar aan. Nikita vertelt: “Mensen vragen mij weleens: oh, je werkt in Amsterdam en jullie hebben nooit tekorten? Maar wij hebben inderdaad zo helder hoe wij het willen met elkaar. Dat is gewoon fijn. Want ik hoor ook van scholen, die proberen dat en dan weer dat. Die gaan alle kanten op. En als leerkracht kun je kiezen waar je wilt werken op dit moment.” Dan kies je toch liever voor een school met een sterke visie.
Het is net als in het vliegtuig. Je redt eerst jezelf en dan pas je kind.
Samenvattend, lijkt het erop dat een opwaartse spiraal ontstaat als je als school je visie scherp hebt, daarbinnen met lef keuzes durft te maken, die altijd in het teken staan van het ambacht van onderwijsprofessional. “Ja, en het welzijn van je team,” vult Nikita aan, “We hebben jaren het kind centraal gesteld, maar het is net als in het vliegtuig. Je redt eerst jezelf en dan pas je kind. Als jij een sterk en gemotiveerd team hebt, dan staan die er voor de kinderen.” Leraren die alleen maar opdrachten uitvoeren en niet zelf keuzes kunnen maken, verliezen hun motivatie.
Zolang leraren met passie voor de klas staan, zullen ze er echt niet de kantjes vanaf lopen.Geef ze ruimte om hun eigen keuzes te maken.
Luisteren en lef
Luisteren naar wat de leerkracht wil, is dus belangrijk. Dat kan gaan om simpele zaken. Elize geeft het voorbeeld van het continurooster waar zij net als veel andere scholen op zijn overgestapt: “… daarbij was niet nagedacht over de pauzes. Dat klinkt als iets heel simpels, maar dat betekent voor een leerkracht echt iets. Voor de klas staan, dat vraagt om continue energie. En dan heb je het ook nodig om even te ontspannen.”
Zolang er een heldere visie is, kun je de leerkracht ruimte geven om zelf zijn tijd en lessen in te vullen. En soms vereist dat lef om buiten de lijntjes te kleuren. “Een systeem is prima, zolang het maar werkt. En anders maak ik een andere keuze, zolang ik die maar kan onderbouwen”, vertelt Audrey. En daarin – of misschien wel daardoor - wordt ze vrijwel altijd gesteund door het bestuur van AMOS.
Ik voel me weleens als dat dorpje in Asterix en Obelix dat als enige nog over is.
Ondanks die ruggensteun van het bestuur, voelt Elize zich toch weleens als dat kleine dorpje in Asterix en Obelix dat als enige nog over is: “Dan denk ik wat gebeurt er allemaal om ons heen?” De rest knikt hartstochtelijk dat ze dit beeld herkennen. Een goede metafoor want ook in dat dorpje had iedereen dezelfde visie, toonden lef, was er duidelijk leiderschap en vertrouwen in elkaar. En we weten allemaal wie er uiteindelijk altijd als overwinnaar uit de strijd kwam, toch? Ook deze scholen hebben, zelfs in Amsterdam met een uitdagende populatie, het lerarentekort ‘verslagen’.
Dit is een samenvatting van het gesprek met onderwijsprofessionals in Amsterdam. Wil je weten hoe deze scholen leerkrachten meer ruimte geven in hun rooster? Of hoe ze voorkomen dat conflicten van de straat mee de school in komen? Luister dan hier de hele podcast.
